Taşındım! Yeni adresim: http://nanoturkiye.net

23 Temmuz 2008 Çarşamba

Nanoteknoloji Alanında Geçmişten Çıkarılacak Dersler

Tarihten ders almamız gerektiğini Andrew Maynard'ın blogundaki bir yazı ile tekrar anlıyoruz. Buyurun makalenin Türkçesi.

Teknolojik gelişme hızı arttıkça, geçmişten ders alıyor muyuz? Ve öğrendiğimiz bu dersleri nanoteknolojiye uyguluyor muyuz?

2001 yılında, Avrupa Çevre Ajansı gelişmekte olan teknolojilerle ilgili ufuk açan bir rapor hazırlamıştı. Poul Harremoës yönetimindeki panelde 14 tane vaka analizi ile geçmiş teknolojilerin yaygınlaşması sonucu nelerin doğru, nelerin yanlış gittiği incelenmiş, ve yeni teknolojilerin olabildiğince güvenli ve başarılı bir şekilde yaygınlaşması için öğrenmemiz gereken dersler ortaya çıkarılmıştı. Sonuçlar "Erken uyarılardan çıkarılan geç dersler: ihtiyat prensibi 1896-2000" [PDF] başlıklı raporda "12 geç ders" şeklinde yayınlanmıştı.

Rapor nanoteknolojinin gelişmesinden önce yayınlanmasına rağmen, aşağıda listelenen bu 12 ders yenilikçi ve aynı zamanda sorumluluk isteyen nanoteknoloji ile de uyuşuyor.

"Nanoteknolojinin erken uyarılarından çıkarılan geç dersler" (Hansen, Maynard, Baun and Tickner (2008), Nature Nanotechnology) başlıklı makale nanoteknolojinin gelişimini sistematik bir şekilde EEA'nın 12 dersi ile karşılaştırıyor. Hangi durumlarda başarılı olunduğu, hangi durumlarda daha iyisini yapabileceğimiz incelendi.

Vardığımız sonuçlar ise şöyle:

“Durum olabileceğinden daha az sevimsiz. Sürdürülebilir nanoteknoloji gidişatı yavaş olsa da, gelişme katetmişiz. Erkenden kritik soru sorma, disiplinlerarsı işbirliği yapma, alakalı bilgilere hedefli araştırmalar sonucu ulaşma gibi.

Ama yaptıklarımız yeterli mi? Asıl sorun geçmişten ders çıkarıp çıkarmadığımız değil, farkına vardığımız bu dersleri, nanoteknolojiyi "Bir teknoloji nasıl yaygınlaştırılmaz?" kategorisindeki bir vaka olmaktan çıkarmak için verimli kullanıp kullanmadığımız. İyi bir başlangıca rağmen, dikkatimiz şu an dağılmış durumda. Nanoteknolojiyi denetleyen ve geliştiren devlet kurumları aynı, araştırma stratejileri kritik sorulara açık cevap bulamıyor, işbirlikler olması gerekenden daha az verimli.

Eğer nanoteknolojinin ticari ve sosyal yararlarının farkına hataya yer vermeden ve nanoteknolojinin gelecek için kötü bir ders olmasını engelleyerek ulaşmak istiyorsak, o zaman sınıfa geri dönüp erken uyarılardan çıkan dersleri tekrar öğrenmeliyiz."

Nanoteknoloji tamamen gelecekle ilgili. Ama öyle görünüyor ki başarıya ulaşmak için arada bir geçmişe göz atmak gerekiyor.

EEA’nın 12 Geç Dersi:

1. Teknolojiye değer biçmedeki belirsizlik, risk ve umursamazlıklara cevap vermek.

2. Erken uyarılanlara uzun vadeli çevre ve sağlık denetlemesi uygulamak.

3. Bilimsel "kör noktaları" ve bilgi açığını belirlemek ve azaltmak için çalışmak.

4. Disiplenlerarası eğitimi engelleyen hususları belirlemek ve azaltmak.

5. Değer biçme mevzuatında gerçek hayat şartlarını göz önüne almak.

6. İddia edilen yararları ve riskleri sistematik bir şekilde incelemek.

7. İhtiyaçları karşılamak, güçlü, farklı ve uyum sağlayan teknolojiler için ortaya sunulan alternatifleri değerlendirmek.

8. Uzman bilginin yanında, çaylakların anlayacağı bilgiler oluşturmak.

9. Farklı sosyal grupların tercihlerini ve değerlerini göz önüne almak.

10. Alanla ilgili kişilerin mavzuatını bağımsız yapmak, bilgi ve tercih toplamada herkesi dahil etmek.

11. Öğrenme ve uygulamanın önündeki enstitü engellerini kaldırmak.

12. Endişelenecek bir şeyler varken potansiyel tehlikeyi düşürmek için "analizle paralizden" kaçınmak.

Kaynak: 1

 

Yukarı